قلب

يکي از شئون نفس ناطقة انسان مرتبة قلب اوست که در فارسي از آن به «دل» تعبير مي کنند. قلب به معناي گرديدن و جا به جا شدن است. نفس انسان حال واحدي ندارد و دائماً در انقلاب است. گاه حال خوشي دارد و گاه بد حال است. گاهي در هنگام نماز و ديگر عبادات حال مناجات داردو گاهي ندارد. يک وقت است دست به قلم مي شود و خوب مي نويسد و وقت ديگر هر چه سعي مي کند نمي تواند بنويسد. دوستي ها، معاشرتها، رفت و آمدها همه و همه در حالات و دگرگونيهاي قلب مؤثرند. گاهي انسان مي بيند جرقه اي خورده و حالات خوشي دارد اما پس از مدتي متوجه مي شود به واسطة جرقه اي ديگر افول کرده و آن حال خوش را از دست داده است. . حال که منقلب شد خوب و بد مي گردد. اين بخش از نفس ناطقه را تعبير به «قلب» يا «دل» مي کنند.

روزي از حضرت يعقوب (عليه السلام) پرسيدند: چرا وقتي فرزندت را در تاريکي کنعان به چاه اانداختند متوجه نشدي اما توانستي پس از چهل سال بوي پيراهنش را از سرزمين مصر که تا يمن فاصلة بسيار داشت حس کني. در جواب فرمود:

                  بگفتا: حال ما برق جهان است            دمي پيدا و ديگر دم نهان است                                     

                  گهـــي بـر طارم اعلــي نشينيم          گهي تا پشت پـاي خود نبينيــم